Odczarować gabinet psychologa w oczach dziecka - pytania i odpowiedzi

“Dlaczego mam tu przychodzić?”

Kiedy dzieci są kierowane do gabinetu psychologa, często nie rozumieją, dlaczego to konieczne. W ich oczach może to być kolejny obowiązek, a terapia psychologiczna może wydawać się niejasna. To zrozumiałe, ponieważ psycholog nie jest dla nich kimś, kto pomaga przy złamaniach czy kaszlu, lecz osobą, która zajmuje się ich uczuciami i myślami. Kluczowym elementem jest tu budowanie bezpiecznej relacji między psychologiem a dzieckiem. Ważne jest, aby ten proces nie był kojarzony z przymusem, lecz z bezpiecznym miejscem, w którym dziecko może zrozumieć siebie i radzić sobie z trudnościami. 

• Rodzicu - warto przygotować swoją pociechę tak, żeby wiedziała, że psycholog chce pomóc. Obdarz specjalistę zaufaniem i okaż mu szacunek w rozmowie. Dziecko dostrzeże Twoją szczerość - skoro Mama/Tata w sposób miły rozmawia z tą Panią/Panem, to psycholog przestaje być taki straszny :)

“Czy pani powie rodzicom, co ja tutaj mówię?"

W gabinecie psychologicznym dzieci często otwierają się w delikatnych tematach związanych z życiem rodzinno-domowym. Tajemnica zawodowa psychologa jest jednak fundamentalna. Dzieci muszą wiedzieć, że to, co mówią w gabinecie, pozostaje poufne, chyba że istnieje bezpośrednie zagrożenie ich zdrowia, bezpieczeństwa lub życia. Dziecięce słowa są równie ważne, jak dorosłe, a relacja zaufania traktowana jest z pełnym szacunkiem i powagą. 

• Rodzicu - możesz zapytać po spotkaniu z psychologiem, jak dziecko się czuje, czy wydarzyło się coś kluczowego albo czy samo chce o czymś opowiedzieć. Pamiętaj jednak: nie naciskaj, nie dopytuj: „Co powiedziałeś pani?”. Dziecko musi poczuć, że gabinet psychologa to bezpieczna przestrzeń, gdzie może dzielić się swoimi największymi radościami, smutkami, porażkami czy wątpliwościami. Psycholog nigdy nie zastąpi rodzica, może jednak pomóc dziecku otworzyć się na rozmowę.

"Czy jestem zła/zły, że tu jestem?"

Dzieci często obwiniają same siebie za problemy, z którymi się borykają, pytając, czy terapia oznacza, że są "złe" lub "nieodpowiednie". W tym kontekście istotne jest podkreślenie, że trudności, z jakimi zmagają się dzieci, ich nieodpowiednie zachowania czy też nieradzenie sobie z emocjami nie definiują  ich jako kogoś złego. Psycholog wspiera dziecko w zrozumieniu, że błędy czy trudne chwile to naturalna część życia, a sam fakt szukania pomocy jest odważnym krokiem ku lepszemu zrozumieniu siebie.

• Rodzicu - ważne jest, aby nie wpaść w błędne koło, które rozpoczyna się od słów „No powiedz pani, co dziś zrobiłeś?”. Dziecko nie może poczuć, że chodzi do psychologa przez to, że jest „niegrzeczne”. Istnieje złota zasada: „Nie mów źle o mnie przy mnie”. Dziel się z psychologiem trudnym dniem, zachowaniem, tygodniem dziecka bez jego obecności. Pozwoli to specjaliście przepracować trudne tematy, równocześnie nie stygmatyzując dziecka. 

"Czy muszę mówić o swoich problemach?"

W terapii psychologicznej nie ma przymusu mówienia o trudnych sprawach. Psycholog zdaje sobie sprawę, że dziecko potrzebuje czasu, aby się otworzyć. Korzystając z różnorodnych metod, takich jak gry, karty pracy czy rysunek tworzy bezpieczne otoczenie, w którym dziecko może stopniowo dzielić się tym, co naprawdę go trapi. Wiara w to, że dziecko zdecyduje się opowiedzieć, gdy będzie gotowe, jest kluczowym elementem procesu terapeutycznego.

• Rodzicu - oczywiście warto zachęcać dziecko do szczerej rozmowy z psychologiem. Trzeba jednak wykazać się dużym ciepłem i zrozumieniem, że terapia to proces. Może okazać się, że pierwsze parę spotkań będzie potrzebnych dziecku tylko na zbudowanie relacji. Nie czekajmy na efekt od zaraz. 

"Dlaczego często nie potrafię zastosować w praktyce tego, czego tu się uczę/nauczyłem?"

Dzieci, które uczestniczą w terapii przez dłuższy czas, czasem z frustracją zauważają, że trudno im przenieść zdobyte umiejętności na codzienność. W takich przypadkach psycholog może skierować dziecko na trening umiejętności społecznych (TUS) lub wykorzystać komiksy społeczne do modelowania pozytywnych reakcji w bezpiecznym otoczeniu. Zajęcia grupowe są również świetnym narzędziem, umożliwiającym dziecku ćwiczenie pozytywnych zachowań w kontrolowanym środowisku.

• Konieczna jest współpraca Rodzica  z psychologiem. Specjalista monitoruje przebieg procesu terapeutycznego, natomiast to Ty obserwujesz codzienne sytuacje. Tylko razem możecie stworzyć idealne warunki dla emocji dziecka. 

W gabinetach psychologów dziecięcych ważne jest nie tylko rozwiązywanie problemów, ale przede wszystkim wspieranie dziecka w procesie zrozumienia samego siebie i radzenia sobie z trudnościami. Każde pytanie, wątpliwość czy nieśmiałość dziecka jest dla psychologa wyzwaniem do stworzenia bezpiecznej przestrzeni i budowania trwałej relacji, na której opiera się proces leczenia i rozwijania samooceny dziecka.

No dobrze, dobrze… To teraz porady w krótkiej formie: jak przygotować dziecko na spotkania z psychologiem?

Rozmowa z dzieckiem

Rozmawiaj z dzieckiem otwarcie na temat wizyty u psychologa. Wyjaśnij, dlaczego jest to ważne i że psycholog pomaga zrozumieć i radzić sobie z trudnościami emocjonalnymi.

Unikaj słów „jesteś niegrzeczny, to dlatego psycholog musi z Tobą pracować”

Staraj się unikać przedstawiania wizyty u psychologa jako kary czy kary za złe zachowanie. Podkreśl, że to miejsce, gdzie dziecko może bezpiecznie dzielić się swoimi uczuciami. 

Przykłady pozytywnych doświadczeń

Opowiadaj dziecku o pozytywnych doświadczeniach innych dzieci, które skorzystały z pomocy psychologa. Wprowadź element normalności, pokazując, że wielu rówieśników korzysta z takiej pomocy.

Zabieranie znanych przedmiotów

Jeśli dziecko jest młodsze lub bardziej nieśmiałe, pozwól mu zabrać ze sobą ulubioną zabawkę czy kocyk. To może pomóc w stworzeniu poczucia bezpieczeństwa w nowym miejscu.

Podkreślenie roli psychologa

 Wytłumacz dziecku, że psycholog to specjalista, który pomaga zrozumieć uczucia i myśli. 

Skupienie na dzieleniu się uczuciami

Zachęcaj dziecko do dzielenia się swoimi uczuciami na co dzień. Praktykujcie razem rozmowy o emocjach, co pomoże maluchowi przyzwyczaić się do otwartego wyrażania siebie.

Podkreślenie odwagi i mocy dziecka

Wyjaśnij dziecku, że szukanie pomocy to oznaka siły i odwagi, a nie słabości.